Bericht van de stuurgroep
In dit bericht vertelt de stuurgroep over de herijking van de Routekaart en de nieuwe overleg- en werkstructuur.
Na een vliegende start in 2019 heeft de Covid-periode de energie en betrokkenheid van de betrokken personen en organisaties onder druk gezet. Dat heeft gezorgd voor enige vertraging van lopende projecten, maar heeft het ook lastiger gemaakt om nieuwe ideeën binnen te halen en acties van de grond te krijgen. Alleen digitaal overleggen in werkgroepen is niet voldoende om de energie langere tijd vast te houden. Daarom is begin vorig jaar een start gemaakt om de Routekaart-structuur actiegerichter te maken en rollen duidelijker te verdelen.
Dit traject loopt minder snel dan gehoopt, omdat er nog vragen liggen die begin dit jaar verder moeten worden uitgewerkt:
- Hoe zorgen we dat doelstellingen duidelijk worden behaald via actieplannen?
- Hoe zorgen we dat we de brede achterban betrokken krijgen en houden?
- Hoe kunnen de strategische belangen van de Routekaart-partners geborgd worden in actieplannen en projecten?
- Hoe zorgen we dat beschikbare budgetten kunnen worden verleend aan initiatieven die duidelijk bijdragen aan de doelstellingen van de Routekaart?
Dat deze vragen nog lopen, geeft soms het gevoel dat de Routekaart op een stilstaand punt is gekomen. Dat is echter niet het geval, zoals blijkt uit onze infokrant van januari 2023. Verschillende actieplannen lopen al of zijn eind vorig jaar goedgekeurd. Om die plannen tot een goede afronding te brengen is het essentieel om vanuit de eigen organisaties de achterban te blijven betrekken bij die acties en actieplannen. Ook roepen wij iedereen op om met ideeën en suggesties te komen die de doelstellingen van de Routekaart verder brengen.
Een duurzame betaalbare sportomgeving 2050 lijkt ver weg, maar heeft nu ons enthousiasme en inzicht nodig om ook te bereiken. Wij hopen als routekaart partners dan ook dat iedereen onze gezamenlijke successen mee blijft vieren en input en tijd blijft leveren om de sportsector op het goede pad te houden.
De Routekaart – waar doen we het voor?
We merken allemaal de gevolgen van de klimaatverandering: plotselinge extreme hitte, lange periodes van droogte, plotse zware regenbuien. Om daar wat aan te doen hebben we het klimaatakkoord ondertekend. In heel Nederland nemen we maatregelen. Ook in de sportsector gaan we in versneld tempo verduurzamen. Dat levert behalve veel energie, ook geld én een gezonde sportomgeving op. De rijksoverheid, sport en gemeenten trekken samen op om deze ambities waar te maken.
De uitdagingen zijn groot en vragen een lange adem van alle betrokken partijen. Daarom voorziet de Routekaart Duurzame Sportinfrastructuur in een gezamenlijk langlopend stappenplan om tot een gezonde en duurzame sportomgeving te komen in 2050. De kracht van de routekaart zit in de samenwerking tussen partijen die gezamenlijk hebben afgesproken zich op lange termijn aan de Routekaart te verbinden.
Alle verduurzamingsinitiatieven en -resultaten die door de sportpartners en ander betrokken partijen worden geleverd voorzien in een stukje van de route naar 2050. Met deze inzet wordt ook een bijdrage geleverd aan het hoofdstuk Ruimte voor Sport en Bewegen van het Sportakkoord 2.0, dat loopt tot eind 2026.
De Routekaart focust zich op de volgende punten:
- CO2-reductie, vooral via energiebesparing, energieopslag en opwekking van hernieuwbare energie, zoals zonne-energie
- Circulair gebruik van materialen
- Uitbannen van gewasbeschermingsmiddelen,
- Klimaatadaptieve sportomgeving als een overkoepelende ambitie.
Met het Herijkingsrapport Routekaart Verduurzaming Sport van november 2022 is duidelijk geworden dat de doelstellingen scherper gedefinieerd dienen te worden. Ook de tussentijdse doelen moeten beter worden verwoord, Deze stap wordt in het eerste kwartaal van 2023 met de betrokken partijen uitgevoerd, zodat we nog beter weten welke stappen we zullen nemen en bij het volgende herijkingsmoment in 2024 duidelijk in beeld hebben welke gezamenlijke voortgang we hebben geboekt.
Actiegroepen uitgelicht
Taskforce zwembaden en kunstijsbanen
De grootverbruikers zwembaden en kunstijsbanen binnen de sportsector staan voor een grote uitdaging om te verduurzamen en daarmee toekomstbestendiger te worden.
De grootverbruikers zwembaden en kunstijsbanen binnen de sportsector staan voor een grote uitdaging om te verduurzamen en daarmee toekomstbestendiger te worden.
Eind 2021 heeft de KNSB contact gelegd met de Routekaart om hulp te vragen bij bovenstaande vraag voor de kunstijsbanen in Nederland. Er is een Taskforce opgezet met de VKN, NOC*NSF, VSG en Kenniscentrum Sport & Bewegen. Deze initiatiefgroep heeft de hulpvraag opgepakt.
Met een interviewronde van Kenniscentrum Sport & Bewegen samen met de KNSB langs de kunstijsbanen, is een inventarisatie gemaakt van de organisatorische, technische en financiële uitdagingen waar de kunstijsbanen op dit moment mee te maken hebben.
Deze inventarisatie heeft inzichten gegeven en de start van een gerichte aanpak mogelijk gemaakt. Tijdens de de World Cup 2 op 18 november in Thialf is deze aanpak gepresenteerd. De kunstijsbanen gaan ondersteund worden in het delen van kennis betreffende wetgeving, technische advisering en financiering.
De zwembaden staan voor een gelijke uitdaging. In navolging op het succes van de aanpak van kunstijsbanen wordt ook voor de zwembaden een inventarisatie uitgevoerd naar de technische, organisatorische en financiële aspecten van het huidige Nederlandse landschap van zwembaden.
Wat is de huidige situatie? Wat zijn de bestaande mogelijkheden, potentiële kansen en knelpunten op technisch, financieel en organisatorisch gebied?
Ook voor de zwembaden is het doel om een startpunt te realiseren voor gezamenlijke aanpak vanuit de zwembadbranche ter versnelling van de verduurzamingsopgave. Deze worden gepresenteerd tijdens de Swim Cup op 6 april in Tongelreep.
Eind 2021 heeft de KNSB contact gelegd met de Routekaart om hulp te vragen bij bovenstaande vraag voor de kunstijsbanen in Nederland. Dat de vraag nog urgenter zou worden in de loop van 2022 is afgelopen jaar pijnlijk duidelijk geworden. Er is een Taskforce opgezet met de VKN, NOC*NSF, VSG en Kenniscentrum Sport & Bewegen. Deze initiatiefgroep heeft de hulpvraag opgepakt.
In een interviewronde van Kenniscentrum Sport & Bewegen samen met de KNSB langs de kunstijsbanen is een inventarisatie gemaakt van de organisatorische, technische en financiële uitdagingen waar de kunstijsbanen op dit moment mee te maken hebben.
Deze inventarisatie heeft inzichten gegeven en de start van een gerichte aanpak mogelijk gemaakt. Tijdens de de World Cup 2 op 18 november in Thialf is deze aanpak gepresenteerd. De kunstijsbanen gaan ondersteund worden in delen van kennis betreffende wetgeving, technische advisering en financiering.
De zwembaden staan voor een gelijke uitdaging. In navolging op het succes van de aanpak van kunstijsbanen wordt ook voor de zwembaden een inventarisatie uitgevoerd naar de technische, organisatorische en financiële aspecten van het huidige Nederlandse landschap van zwembaden.
Wat is de huidige situatie? Wat zijn de bestaande mogelijkheden, potentiële kansen en knelpunten op technisch, financieel en organisatorisch gebied?
Ook voor de zwembaden is het doel om een startpunt te realiseren voor gezamenlijke aanpak vanuit de zwembadbranche ter versnelling van de verduurzamingsopgave. Deze worden gepresenteerd tijdens de Swim Cup op 6 april in Tongelreep.
LCA-tool sportvloeren
Acht jaar geleden heeft de branche (BSNC) voor buitensportaccommodaties het initiatief opgepakt om duurzaamheid van kunstgras (voetbal)velden inzichtelijk te maken. Daarvoor is de LCA-tool ontwikkeld. Vanuit de werkgroep Circulaire Sport wordt het project uitgevoerd.
Acht jaar geleden heeft de branche (BSNC) voor buitensport-accommodaties het initiatief opgepakt om duurzaamheid van kunstgras (voetbal)velden inzichtelijk te maken.
Sportbrede ontwikkelingen die daarna in een stroomversnelling zijn geraakt hebben in 2019 geleid tot een integrale Routekaart Verduurzaming Sport. Tegelijkertijd speelde er diverse maatschappelijke discussies over de duurzaamheid van sportterreinen.
De branche heeft in 2017 een prototype rekentool (LCA-Tool) opgeleverd die op basis van wettelijke erkende rekenmethodieken de Milieu Kosten Indicator (MKI) en de materiaal gebonden CO2-emissie berekent van kunstgrasveldsystemen. Hiervoor wordt de methode Life Cycle Analyses (LCA) gebruikt.
Om het draagvlak te vergroten en te voorkomen dat er een ‘wij van … adviseren ons eigen product’ reflex ontstaat,die contraproductief is voor de ontwikkeling van steeds duurzamere sportvelden,heeft de sportsector de handschoen opgepakt om duurzaamheid van sportvelden gestructureerder tot uitdrukking te laten komen in dit project.
Vanuit de werkgroep Circulaire Sport wordt het project momenteel uitgevoerd.
De volgende stappen worden uitgevoerd (verwachte afronding: Maart 2023)
- In samenspraak met de markt zijn een veertiental toplagen, shockpads en infills uitgekozen waarvan LCA’s worden uitgerekend. Deze worden opgenomen in de Nationale MilieuDatabase.
- LCA’s van de basismaterialen voor sportveld systemen worden geüpdatet, zodat met de laatste gegevens gewerkt kan worden. Ook deze worden opgenomen in de Nationale MilieuDatabase.
Vervolgstappen:
Op basis van de informatie die bovenstaande LCA’s opleveren, wordt een eerste inzicht gegeven op de MKI van de sportveld systemen via de rekentool DuBoCalc.
Dit biedt inkopers van gemeenten een eenduidige waardering voor MKI, die men kan hanteren in de inkooptrajecten. Tegelijkertijd kunnen leveranciers op basis van dezelfde verifieerbare gegevens offertes opstellen. Dit zou moeten leiden tot een eenvoudiger aanbestedingstrajecten voor alle betrokkenen.
Als de MKI en CO2 emissie gebruikt wordt als waardering bij aanbestedingen, zoals dat al veelvuldig in de infrastructuur sector wordt gedaan, dan kan de markt uitgedaagd worden om de milieukosten en CO2 te verlagen.
Projectleider Gert-Jan Vroege van Eco-Intelligence: “het is leuk om te zien dat de fabrikanten enthousiast reageren en meewerken aan dit project. Ik zie een duidelijke wil om inzicht te krijgen in de milieuprestaties. Ik verwacht dat dit een opmaat is voor verdere verduurzaming van de sector”.
Een grote vervolgstap is om de MKI onderdeel te maken van een nog te vormen duurzaamheidslabel sportproducten die gekoppeld kan worden aan de sportproductenlijst van NOC*NSF.
Reductie gewasbeschermingsmiddelen: goed sportgras beheer
Al een aantal jaren wordt ingezet op vermindering van het gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen op sportgras. Hierin is de methode geïntegreerde gewasbescherming (Integrated Pest Management, IPM) leidend.
Al een aantal jaren wordt ingezet op vermindering van het gebruik van chemische gewasbeschermings-middelen op sportgras. Hierin is de methode geïntegreerde gewasbescherming (Integrated Pest Management, IPM) leidend.
Deze methode is wettelijk voorgeschreven als in uitzonderlijke gevallen nog chemische middelen gebruikt worden. Na een periode van veel onduidelijkheid is de wettelijk regeling inmiddels weer onverminderd van toepassing.
Met een breed scala aan instrumenten zoals factsheets, e-learning, handreiking, webinars en bijeenkomsten, is IPM gepromoot.
Uit onderzoek van Mulier Instituut is gebleken dat ook in 2022 gemeenten onverminderd verder inzetten op vermindering van het gebruik van gewasbeschermings-middelen op sportgras. En ook bij private partijen zoals golfbanen gaat de verdere reductie gestaag door. Inmiddels is een vergaande reductie gerealiseerd.
In samenwerking tussen de routekaartpartners VSG, brancheverenigingen BSNC, Cumela en VHG, sportbonden en NOC*NSF wordt op dit moment gewerkt aan een praktische IPM-handleiding. Het doel van deze handleiding is de fieldmanagers een praktisch stappenplan te bieden voor goed sportgrasbeheer. Hierin zijn continue monitoring van de kwaliteit van het sportgras en focus op preventie leidend.
De ambitie is met deze handleiding alle betrokken partijen in staat te stellen een optimale sporttechnische kwaliteit te realiseren door goed grasbeheer én het gebruik van chemische middelen tot nihil te reduceren. De handleiding komt beschikbaar voorjaar 2023.
Ideeënbus
Heb jij een goede ideeën die de doelstellingen
van de Routekaart Verduurzaming Sport ondersteunen? Laat ze achter in de ideeënbus!
Wat hebben we gedaan?
Januari – maart
Innovatieplatform Duurzame Sportsector
Circulaire kunstgrasvelden, multifunctionele open sportaccommodaties of een sportpark als energiehub. Om de sportsector sneller te verduurzamen, zijn er slimme oplossingen nodig. Daarom werken we in het Innovatieplatform Duurzame Sportsector samen met gemeenten, bedrijven, kennis- en onderwijsinstellingen aan innovaties. In negen teams wordt gewerkt aan kennisontwikkeling en -uitwisseling. Het overzicht van de verschillende teams en innovaties vind je hier.
Artikelenreeks klimaatadaptatie
De watersnood in Limburg heeft ons in de zomer opnieuw stevig met de neus op de feiten gedrukt: klimaatverandering is hier en nu en treft ook ons eigen land. Dat is de startzin van het onderwerp klimaatadaptatie in het coalitieakkoord 2021-2025. Hoog op de agenda in dat akkoord staan klimaatadaptieve maatregelen. Wat zijn dat? En wat zijn de effecten daarvan op sport en bewegen?
Inspiratiedocument Natuurinclusief Sporten en bewegen
Bomen, bloemen, kikkerpoelen, vogelkasten en insectenhotels; de provincie Gelderland en NOC*NSF slaan de handen ineen om Gelderse sportclubs groener te maken. In opdracht van de provincie bundelde NOC*NSF concrete voorbeelden hoe sportclubs en beleidsmakers hiermee aan de slag kunnen. Het inspiratiedocument Natuurinclusief sporten en bewegen, met praktische tips.
Greenpaper Biodiversiteit op en rondom sportaccommodaties
In deze greenpaper maak je kennis met verschillende, groene mogelijkheden voor sportaccommodaties. Je leest welke meerwaarde groene sportaccommodaties hebben op de mens, de natuur, het klimaat en de economie. En je krijgt praktische tips voor het vergroenen van sportparken.
April – juni
Vakbeurs Sportaccommodaties
Om de ambities van de Routekaart te presenteren stonden we op 26 april op de Vakbeurs Sportaccommodaties. We organiseerden o.a. drie presentaties over het verminderen van afval, verduurzamen met Sport NL Groen en een persoonlijke verhaal van verenigingen die zelf verduurzaamd hebben.Innovatieprijs sportaccommodaties
De innovatieprijs sportaccommodaties is een gezamenlijk initiatief van de BSNC, Vereniging Sport en Gemeenten, NOC*NSF, Sportinnovator en de Vakbeurs Sportaccommodaties. Bij de prijs staat het belang van kennisdeling en promotie over vernieuwingen in de sportsector, gericht op de aanleg, het onderhoud en beheer en de exploitatie van sportvoorzieningen voorop.Sportaccommodatie van het jaar verkiezing
In de Sportaccommodatie van het jaar verkiezing hebben 58 sportclubs zich aangemeld. Daaruit zijn drie verenigingen genomineerd en is SDDL uit Demen vervolgens verkozen tot de meest duurzame sportaccommodatie van 2022.
Juli – september
Factsheet Aan de slag met duurzaamheid
Hoe kun jij als buurtsport- of cultuurcoach aan de slag met verduurzaming? En hoe kun je bijdragen aan een vitale beweegvriendelijke omgeving? In deze factsheet nemen we je mee in de stappen die je zelf kunt zetten om verenigingen en cultuurorganisaties te helpen. En waar je onafhankelijke, praktische en betrouwbare informatie kunt vinden.
Podcast Sport Doet Groen
Hoe onderhoud je sportvelden op een duurzame, milieuvriendelijke manier? Dat hoor je in deze aflevering van de postcast Sport Doet Groen. De overige drie podcasts gaan over over afvalreductie, gedragsverandering en de beweegvriendelijke stad van de toekomst.
Oktober – december
Kunstgres
Het kunstgras congres van de BSNC. Tijdens KUNSTgres staat duurzaamheid centraal, want de uitdagingen voor de branche zijn daar. We willen kunstgrasvelden die minimaal de speelkwaliteiten hebben en net zo veilig zijn als de huidige velden, en die tegelijkertijd ook een bijdrage leveren aan de klimaatdoelen.De Duurzaamheidsatlas
Hoe verduurzamen andere clubs hun sportaccommodatie? Welke subsidies hebben zij gebruikt? En welke tips kunnen zij geven? In deze atlas vind je voorbeelden van verduurzaming in de praktijk.
Nationale Klimaatweek
Tijdens de Nationale Klimaatweek draagt iedereen bij aan een duurzamer Nederland. Van overheid tot bedrijfsleven en van burgers tot scholieren, ook de sportsector. Om jou een idee te geven wat je kunt doen voor een groenere sportaccommodatie staan op Duurzame Sportsector elke dag tips, nieuwe producten en handvatten. Wil je niks missen? Volg ons!
Duurzaamheidstour 2.0
In Nederland hebben wij ons gecommitteerd aan het Klimaatakkoord, en onze route hebben we opgeschreven in de Routekaart Verduurzaming Sport, waarmee we in versneld tempo onze sportaccommodaties energieneutraal en groener gaan maken. Dit en meer kwam aan bod tijdens de Duurzaamheidstour voor gemeenten.
Nationale Sport Vakbeurs
Hoe ontwikkel je een toekomstbestendige sportaccommodatie? Dat presenteerde we tijdens de Nationale Sport Vakbeurs. Daar gaven we ook een presentatie over het Innovatieplatform Duurzame Sportsector en de uitreiking van de winnaar van de Challenge Circulaire Sportmaterialen.
Herijking Routekaart Verduurzaming Sport
Met de afspraken die zijn gemaakt in de Routekaart is ook afgesproken om na twee jaar een herijking te doen. In de Herijking Routekaart Verduurzaming Sport 2022 wordt de periode 2019-2021 geëvalueerd. Wat is er sinds 2019 gebeurd? Hoe staat het ervoor met onze ambities? En hoe gaan we verder?
Bespaartips tijdens energiecrisis
Veel sportclubs verkeren in zwaar weer, omdat de energierekening te hoog wordt. Je kunt direct zelf starten met energiebesparende oplossingen die zonder (grote) investeringen direct je energiekosten verlagen. Hoe zij zelf in actie komen beschrijven we in het artikel Duurzame oplossingen voor een toekomstbestendige sportaccommodatie. De eerste stap naar een gasloze accommodatie kun je zetten met behulp van het E-book aardgasloze energieconcepten voor sportaccommodaties in Nederland.
Vernieuwde website Duurzame Sportsector
We trappen het jaar 2023 af met een gloednieuwe website. Hier vind je alles over het verduurzamen van jouw sportaccommodatie. Van stappenplannen tot praktijkvoorbeelden, van bespaartips tot informatie over bijv. warmtepompen, ledverlichting of energieopslag.