Praktische tips in gedragsverandering om je sportaccommodatie plasticvrij te maken

Zo zet je de eerste stap in gedragsverandering

Als je gedrag wilt veranderen, dan wil je nieuw (doel)gedrag aantrekkelijk maken en oud (ongewenst) gedrag onaantrekkelijk. Het gewenste resultaat bereik je niet alleen met  informeren. Weten is nog niet willen. En willen is nog niet doen. Daarom maakt de gedragswetenschap gebruik van het Triade-model, ook wel MCG-model (Motivatie, Capaciteit en Gelegenheid) genoemd. 

Motivatie, Capaciteit, Gelegenheid

Voor de keuze voor de duurzame oplossing moet er gelegenheid zijn. Dit betekent bijvoorbeeld dat je genoeg en de juiste afvalbakken hebt om je afvalstromen gescheiden te houden. Of dat je herbruikbare bekers aanbiedt. Ook is het belangrijk dat iedereen weet wat er verwacht wordt: capaciteit. Als je laat weten dat je de afvalberg wilt verminderen, omdat je een duurzame sportaccommodatie wilt zijn, begrijpen mensen waarom ze hun beker terug moeten brengen om opnieuw te gebruiken.

Vervolgens is het belangrijk dat iedereen wil meewerken: motivatie. Probeer erachter te komen wat je doelgroep belangrijk vindt. Wat houdt hen tegen om het nieuwe gedrag uit te voeren? Is de weg van het veld naar de kantine misschien te veel moeite om je beker terug te brengen? Dan zou je verzamelpunten langs de velden kunnen maken of de bekers voor een beloning laten ophalen door jeugdleden.

Tips om je leden mee te krijgen

Dit zijn drie tips om gedragsverandering in gang te zetten, van het programma VANG (Van Afval Naar Grondstof) Buitenshuis van Rijkswaterstaat:

1. Erken weerstand die optreedt bij veranderingen. Veranderingen kosten energie. Je kunt daar het best mee omgaan door veel en lang te herhalen. Kijk naar voorbeelden om sportaccommodatie rookvrij te maken of het hergebruiken van plastic tasjes in winkels. Dat vraagt veel tijd en herhaling.
2. Richt je nieuwe systeem meteen goed in. Dat is de basis van het MCG-model. Iedereen moet weten wat ze bij het nieuwe gedrag moeten doen en kunnen – en dat willen. Als je de switch maakt, zorg dat je alles in één keer helemaal in orde hebt (communicatie, de juiste bakken, juiste infrastructuur, alle medewerkers geïnformeerd.). Tips daarvoor staan ook dit artikel.
3. Laat het goede voorbeeld zien, in communicatie en framing. Dat kan op verschillende manieren. Bij Sportcentrum Olympus in Utrecht hebben ze bijvoorbeeld posters gemaakt met ‘Laatste rondje? Breng je beker naar de bar!’ Je kunt ook een bepaalde tijd de bekers laten ophalen en daarmee het juiste gedrag laten zien. Als je deze punten op het doorbreken van gewoontegedrag combineert, versterk je het effect. Bijvoorbeeld: een herbruikbare beker die extra opvalt, in combinatie met vrijwilligers die bekers terugbrengen en bezoekers direct aanspreken om een beker naar de bar te brengen.

Praktische tips van verenigingen die al afvalvrij zijn

Veel verenigingen zijn al aan de slag gegaan met het afvalvrij maken van hun sportaccommodatie, zoals vv Oudehaske. Daar kun je over lezen in de praktijkvoorbeelden op Duurzame Sportsector. Hieronder hebben we een aantal praktische tips uit de praktijk op een rij gezet: 

• Er zijn partijen die de mogelijkheid bieden om herbruikbare bekers te huren. Dan kun je wekelijks schone bekers laten brengen en vieze bekers laten ophalen. Op deze manier heb je tijd om te ervaren hoe het gaat.
• Benader sponsors om herbruikbare bekers te laten bedrukken en daarmee te financieren.
• Koop de herbruikbare bakje en bekers gezamenlijk met andere verenigingen in om de kosten te verlagen. 
• Geef de herbruikbare bekers een andere kleur dan de wegwerpbakjes en -bekers. Dat is een extra geheugensteuntje dat er iets veranderd is.
• Maak de herbruikbare bekers niet te mooi, dat nodigt minder uit om de bekers mee naar huis te nemen. 
• Zet duidelijk op je beker dat deze herbruikbaar is. 
• Laat vrijwilligers de bekers ophalen, daarmee laat je het goede voorbeeld (gewenste gedrag) zien.
• Blijf communiceren over de verandering. Kies daarvoor goede momenten, zoals de start van de competitie of toernooien. 
• Zorg dat je kantinepersoneel goed geïnformeerd is. Hoe werkt het met de inname? Hoe wordt het schoongemaakt? Hoe is de infrastructuur geregeld? Waarom doe je het?

Toen we voor het eerst herbruikbare bekers gingen gebruiken, verdwenen deze net zo gemakkelijk in de prullenbak als de wegwerpbekers. We snapten er helemaal niets van. De volgende herbruikbare bekers hebben we een opvallende andere kleur en duidelijke opdruk gegeven. Iedereen had door dat er iets veranderd was en de bekers kwamen netjes terug naar de bar.

Arnoud Bloem, facility manager USC Leiden

Aan de slag

Wil je direct aan de slag bij jouw sportaccommodatie? Begin dan met het Stappenplan afval verminderen dat we hebben opgesteld in samenwerking met VANG Buitenshuis.