Nieuwbouw of renovatie? Nieuwbouw Sportcentrum Zanderij Ermelo

Lees ook: Nieuwbouw of renovatie? Renovatie Twentebad Hengelo

Klimaatambitie

De gemeente Ermelo vindt het belangrijk om zelf het goede voorbeeld te geven als het om verduurzaming gaat. Zij heeft als doel om klimaatneutraal te zijn in 2050 en als tussendoel een energiereductie van 55% in 2030. Het verduurzamen van het eigen maatschappelijk vastgoed, waaronder sportaccommodaties, vormt hierin een belangrijke stap. Vanuit die visie pakte de gemeente ook de transitie van het oude Sportcentrum Calluna (zwembad en sporthal dateren uit 1975) naar het nieuwe verduurzaamde sportcentrum Zanderij aan. De totale bouwkosten bedroegen € 24 miljoen. De bouw startte medio 2022 en was eind 2023 afgerond. Net als bij het praktijkvoorbeeld van het Twentebad in Hengelo was ook hier Aannemersbedrijf Haafkes verantwoordelijk voor de bouw.

Nieuwbouw of renovatie?

“Sportcentrum Calluna was beslist niet meer te renoveren”, aldus Fons Haafkes, directeur/eigenaar Aannemersbedrijf Haafkes. “Het gebouw was totaal op. Bovendien wilde de gemeente Ermelo graag woningen bouwen op de plek van het oude Calluna”, zegt Onno Visser, sinds februari 2024 operationeel manager sport en cultuur bij Sportbedrijf Interactie (de exploitant van Sportcentrum Zanderij). “Wat daar nog als argument bij kwam, is dat lokale sportverenigingen verspreid zaten over accommodaties in heel Ermelo – waarvan een aantal ook behoorlijk verouderd was. Dat gaf uiteindelijk allemaal de doorslag om voor nieuwbouw te gaan, zodat we de sport in Ermelo op één plek konden concentreren.”

Geen recreatiebad

“We gingen niet over één nacht ijs”, licht Visser toe. “De plannen voor de (ver)bouw van Sportcentrum Calluna lagen er al in 2012. De gemeenteraad bekeek verschillende scenario’s. Daarbij stonden de volgende vragen centraal: Wat voor soort sportaccommodatie willen we terug voor Calluna? Waar heeft de bevolking van Ermelo behoefte aan? Willen we nog een recreatiebad? Welke zwemvoorzieningen zijn er in de omgeving? Uiteindelijk kozen we voor duurzame nieuwbouw, met een 25-meter bad, een doelgroepenbad van 200 m², een peuter/kleuterbad. Daarbij kwamen een sporthal van 75 bij 35 meter – die in drie segmenten te scheiden is – en een beweeghal van 11 meter hoog speciaal voor de trampolinespringers van gymvereniging Sparta. De keuze om geen recreatiebad toe te voegen, had te maken met het feit dat zowel Putten als Harderwijk al een recreatiebad hebben.”

Budgetoverschrijding

Tijdens de aanbesteding ontstond er een budgetoverschrijding van € 1,5 miljoen. “Dat lag vooral aan de sterk gestegen bouwkosten en de personeelskosten”, vertelt Erik Wissink, adjunct-directeur Grootbouw bij Haafkes en projectleider van Sportcentrum Zanderij. “Door de oorlog in Oekraïne waren bouwmaterialen moeilijk verkrijgbaar en schoten de prijzen omhoog. Om het gat te dichten, stelden we een bouwteam samen dat alle kosten nog eens tegen het licht hield om het plan weer sluitend te krijgen. Dat is uiteindelijk gelukt. Bijkomend effect was dat er tijdens de bouw geen verrassingen meer waren. We hebben in het bouwteam alle technische oplossingen doorgesproken en mogelijke problemen getackeld.”

Hout in de hoofdrol

“Het meest bijzondere aan dit gebouw is de buitenkant, die uit fraké-hout bestaat”, vindt Visser. “Het is een idee van de architect van Faulkner Brown. Hij vond dat het gebouw – dat in het bos staat – moest passen in de omgeving. “Het is alleen het omhulsel. Er zit een stalen skeletbouw achter. Fraké-hout is duurzaam en onderhoudsarm.” Ook aan de binnenzijde van de sporthal is het hout doorgevoerd. “Bijvoorbeeld aan de wanden, maar ook aan sommige deuren. Helaas ook één in het zwembad. Dat vind ik wat minder doordacht. Hout in een vochtige omgeving gaat uitzetten. Dat betekent dat de deuren niet meer sluiten. We hebben nu al één deur moeten vervangen.”

Gasloos

Qua duurzaamheid is dit sportcentrum wel echt top of the bill, aldus Visser. “Sportcentrum Zanderij is helemaal gasloos! Het dak en de gevels zijn geïsoleerd. Op het dak liggen honderden zonnepanelen. We hebben tien warmtepompen en zelfs het water uit de doucheputjes wordt hergebruikt. We hebben nog geen zicht op de totale besparingen ten opzichte van de exploitatie in Calluna. We zijn nog niet lang genoeg in bedrijf (Zanderij ging half januari open voor het publiek) en in de eerste maanden liepen de bouwers nog af en aan. Met als gevolg dat er veel deuren open stonden. Het is jammer dat de elektraprijzen intussen zo enorm zijn gestegen, waardoor de energiekosten nog steeds relatief hoog zijn.”

Exploitatie

Omdat de nieuwbouw van Sportcentrum Zanderij op een andere plek plaatsvond, hadden de bezoekers van de oude locatie geen last van de bouwwerkzaamheden. “We waren alleen de eerste twee weken van januari gesloten om de verhuizing te regelen”, vertelt Visser. “Het enige waar de bezoekers wellicht een beetje last van hadden, was de afbouw van de zwemlessen in het oude bad en de opbouw in het nieuwe.

Qua exploitatie moeten we er ook heel erg aan wennen dat we nu geen recreatieve bezoekers meer hebben. We moeten eigenlijk een nieuw exploitatiemodel zien te vinden, waarbij we op zoek moeten naar nieuwe bezoekers. “ Hoe we dat doen? We gaan veel in gesprek met de zwemmers die hier komen. En in de vakanties proberen we een nieuwe programmering uit, waarbij de nadruk ligt op gezinszwemmen. Elke dag organiseren we andere activiteiten voor gezinnen met kinderen, zoals spelletjes en allerlei wedstrijden.”

Onpraktische zaken

Visser kwam pas in dienst toen het nieuwe sportcentrum er al stond. Maar in de praktijk liep hij tegen een aantal zaken aan, die volgens hem anders hadden gekund. Visser: “Eigenlijk is de sporthal te krap bemeten voor bepaalde sporten. Het intekenen van de belijning is gedaan met de scheidingswanden omhoog. Dat heeft als consequentie dat je net wat ruimte tekortkomt. Als ik bijvoorbeeld zes badmintonvelden wil uitleggen, kan dat niet in twee zaaldelen. De scheidingswand staat dan precies op de achterlijn van de drie badmintonvelden. Je hebt dan ongeveer 50 centimeter uitloopruimte, dat zou een meter moeten zijn.

Een ander ding waar ik me over verbaas, is dat de brandhaspel precies bij de scheidingswand is aangebracht. Als er brand uitbreekt terwijl de scheidingswand naar beneden is, moeten we die eerst opzij duwen om bij de brandslang te komen. Dat is niet handig. Hetzelfde geldt voor de bergruimte, die is net te klein. We kunnen de nooduitgang nauwelijks vrijhouden. Er is een kanteldeur geplaatst, waardoor je een meter ruimte verliest. Een roldeur was praktischer geweest.”

Tips

Visser heeft nog wel wat tips voor zwembaden die nieuwbouw gaan plegen:

• Betrek het personeel en de gebruikers van het sportcentrum bij de planvorming, vooral ook bij de indeling.

• Loop de routing en de ligging van de verschillende accommodatie-onderdelen ten opzichte van elkaar door, met personeel en gebruikers.
• Bezuinig niet op materiaalkeuze: kies voor kwalitatief goede onderhoudsvrije materialen.
• Kijk goed naar de veiligheidsaspecten in en rondom het gebouw.
• Zorg voor een goede oppervlakteberekening van de sportruimtes, wees niet te zuinig! Houd in oppervlakte en de belijning rekening met uitloopruimte voor bepaalde sporten.
• Kijk naar praktische oplossingen die ruimtebesparend zijn (roldeur in plaats van kanteldeur).
• Houd bij de planvorming voor de ligging van de baden rekening met de inzet van het zwembadpersoneel. Als je een muur plaatst waar dat niet hoeft, heb je ineens extra toezichthoudend personeel nodig. Dat kun je met bouwkundige aanpassingen voorkomen.

Wil je meer goede voorbeelden van zwembaden die duurzaamheidsmaatregelen hebben toegepast? Kijk dan in de Duurzaamheidsatlas.